پیشگیری از آسیبهای اجتماعی با اجرای طرح «قاضی مدرسه»

پیشگیری از آسیبهای اجتماعی با اجرای طرح «قاضی مدرسه»

پیشگیری از آسیبهای اجتماعی با اجرای طرح «قاضی مدرسه»
پیشگیری از وقوع جرم عبارت است از «پیش بینی، شناسایی و ارزیابی خطر وقوع جرم و اتخاذ تدابیر و اقدامات لازم برای از بین بردن یا کاهش آن».
به عقیده کارشناسان، پیشگیری از وقوع جرم یکی از مهمترین و مؤثرترین راه های مبارزه با رفتارهای بزهکارانه و ناهنجاری های اجتماعی است. حفظ حقوق فردی، اجتماعی و تأمین امنیت همه جانبه افراد، اتخاذ چنین تدابیر و اقداماتی را دو چندان می سازد.
در جوامع بشری، آموزش می تواند در پیشگیری از وقوع جرم نقش به سزایی ایفا کند. به همین دلیل نحوه آموزش و آشنایی دانشآموزان در مدارس با انواع جرم، مجازات و راه های پیشگیری از آن، بسیار می تواند در تحقق این امر تأثیرگذار باشد.
معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه از اجرای طرح “قاضی مدرسه” در تمامی استانهای کشور خبرداد.
براساس این طرح قضات وارد مدارس شده و دانش آموزان میتوانند در مورد انواع جرم، مجازاتها و راههای پیشگیری از آن مطلع شوند.
هدف از اجرای طرح قاضی مدرسه هشدار اولیه به دانش آموزان جهت پیشگیری از جرایم و آسیب های اجتماعی است که لازمه آن بالا بردن اطلاعات عمومی و حقوقی دانش آموزان است.
اعزام قضات به مدارس در سطوح مختلف برای اولین بار از چند سال قبل به صورت آزمایشی و سپس سازمان یافته و منظم در شهر مشهد آغاز و تعداد زیادی از مدارس دخترانه و پسرانه در مقاطع مختلف از محاسن این طرح بهره مند شدند و نتیجه مثبت آن به تمامی استان های کشور منتقل شد.
لزوم اقدامات پیشگیرانه در حوزه جرایم نوجوانان و جوانان
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم رئیس کل دادگستری استان خراسان رضوی درخصوص اجرای این طرح در سطح این استان به «خبرنگار مأوی» گفت: این طرح از ابتدای سال 1386 در شهر مشهد با هدف آگاه سازی های حقوقی برای نوجوانان شاغل به تحصیل در مدارس راهنمایی و دبیرستان آغاز شد.
قاضی سیدامیر مرتضوی افزود: با توجه به لزوم اقدامات پیشگیرانه در حوزه جرایم مربوط به نوجوانان و جوانان و همچنین استفاده از ظرفیت علمی قضات در این گونه اقدامات و با توجه به رویکرد آگاهسازی گروههای سنی شاغل به تحصیل در مقاطع راهنمایی و دبیرستان نسبت به جرایم و رفتارهای مجرمانه و همچنین آگاهسازی از خطرات بزه دیدگی و مسؤولیت پذیری و قانون مداری، طرح آگاهسازی حقوقی در مدارس (قاضی مدرسه) جهت اجرا به کلیه استانهای کشور ابلاغ شد.
وی با بیان اینکه در اجرای این طرح آموزش و پرورش و دادگستری کل استان با یکدیگر همکاری نزدیک دارند تصریح کرد: در ابتدا به منظور آسیب شناسی، پرسشنامههایی تهیه و در مدارس توزیع و سپس پاسخها جمعآوری می شود و با استخراج جوابها و جمعبندی نهایی بر روی آنها، برنامهریزیهای مورد نیاز صورت میگیرد و راهکارهایی که مطلوب و برای مدارس مهم است ارائه میشود.
مرتضوی گفت: این طرح برای 4 گروه هدف دانش آموزان، اولیاء، مشاوران و مربیان اجرا می شود. در این طرح تنها مقوله جرم مورد بررسی قرار نمی گیرد بلکه آسیب های اجتماعی نیز تحت پوشش قرار می گیرد. همچنین علاوه بر اجرای طرح در مدارس آسیب زا و در معرض آسیب، مدارس نمونه و سالم هم تحت پوشش این طرح قرار دارند به گونه ای که می توان گفت ما در همه صحنه ها به صورت کامل حضور داریم.
وی از اجرایی شدن این طرح در 300 مدرسه استان خبر داد و گفت: در اجرای این طرح تعداد 40 تن از قضات مجرب و توانمند که معمولاً از تحصیلات حوزوی هم برخوردار هستند و تجربه موفق چندین ساله حضور در مدارس را دارند ما را یاری می کنند.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم رئیس کل دادگستری استان خراسان رضوی با اشاره به اجرای موفقیت آمیز این طرح در استان خراسان رضوی افزود: از مهمترین عللی که جرایم اطفال در این استان نسبت به سایر استان ها کمتر است می توان به برگزاری این طرح در مدارس، دانشگاه ها و خوابگاه های دانشگاهی استان اشاره کرد.
وی از دیگر اهداف فردی اجرای این طرح به آگاهسازی دانشآموزان نسبت به جرایم و رفتارهای مجرمانه اشاره کرد و گفت: آگاهسازی دانش آموزان با خطرات بزهدیدگی و مسؤولیت پذیری آنان در مواجه با اعمال و رفتارهای مجرمانه، آگاهسازی نوجوانان و جوانان نسبت به تبعات رفتارهای مجرمانه و مجازاتها، آشنایی قضات با فضای مدارس و روحیات قشر جوان و نوجوان در جهت صدور آرای متناسب، ایجاد اعتماد و ارتباط مناسب بین دانش آموزان و دستگاه قضایی و ترویج فرهنگ قانون مداری در جامعه از دیگر اهداف فردی این طرح است.
مرتضوی اظهار داشت: شورای هماهنگی قاضی مدرسه با همکاری آموزش و پرورش استان در دادگستری کل استان با ترکیب مدیریت کل دادگستری استان به عنوان رئیس شورا، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان به عنوان دبیر شورا، معاون آموزش دادگستری استان، مدیرکل آموزش و پرورش استان و معاون آموزشی متوسط و راهنمایی حسب مورد و به انتخاب مدیر کل آموزش و پرورش استان تشکیل میشود.
وی با بیان اینکه تصویب سرفصلها و موضوعات قابل طرح در مدرسه به پیشنهاد معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان صورت می گیرد گفت: هماهنگی با دستگاه های ذیربط، تعیین اولویت پیشگیرانه قضایی و حقوقی در آگاه سازی ها، ایجاد هماهنگی های لازم برای برگزاری جلسات هم اندیشی تخصصی با حضور قضات شرکت کننده در طرح و تأیید قضات شرکت کننده در طرح به پیشنهاد معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم استان از دیگر وظایف شورا است.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم رئیس کل دادگستری استان خراسان رضوی افزود: قضات شرکت کننده در طرح از بین مجرب ترین افرادی که از فن بیان و تسلط کافی برخوردار باشند انتخاب خواهند شد در صورت نیاز استفاده از کارشناسان حقوقی مجرب پس از احراز صلاحیت های علمی و اخلاقی و تجربی آنان نیز بلامانع است.
وی افزود: سعی می شود در ارائه مطالب به دانش آموزان نهایت دقت صورت گیرد تا احیاناً مطالب ارائه شده دارای بدآموزی برای دانش آموزان نباشد. همچنین در اجرای این طرح سعی شده است که موضوعات و سرفصل ها قبل از اجرای طرح متناسب با جنس، سن، مقطع تحصیلی، موقعیت جغرافیایی، شرایط بومی و نیازهای محلی و منطقه ای و فراوانی جرم باشد.
طرح قاضی مدرسه گامی مثبت برای آگاه سازی دانش آموزان
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم رئیس کل دادگستری استان فارس نیز درخصوص اجرای این طرح در این استان به «خبرنگار مأوی» گفت: سنین نوجوانی و جوانی یکی از سنین حساس است. نوجوانان به ویژه که در اوایل ورود به دوره جوانی هستند در تصمیم گیری ها، مخاطرات و وقایع اجتماعی بیشتر تابع احساسات هستند تا عقل.
قاضی احمد رحمانیان افزود: چنانچه نوجوانان و جوانان با تبعات و آثار سوء تصمیمگیریهای خود آشنا نباشند سرنوشت و آینده آنها متأثر از این تصمیمگیریها خواهد بود.
وی افزود: معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم استان فارس بهمنظور توانمندسازی نوجوانان و جوانان در برابر جرایم و ناهنجاریهای اجتماعی و در راستای ارتقای آگاهیهای عمومی آنها از چند سال قبل با هماهنگی آموزش و پرورش استان طرحی را تحت عنوان "قاضی مدرسه" اجرا کرده و هماکنون نیز در حال اجراست، در این طرح بعد از اینکه معضلات مدرسه شناسایی و براساس یک روش علمی اولویتبندی شد، قضات و کارشناسان مجرب و توانمندی برای حضور در مدارس تعیین می شوند.
رحمانیان اظهار داشت: در ابتدای امر قضات و کارشناسان درخصوص آسیبهای شناسایی شده از جنبه های علمی و کاربردی و طرح پروندههایی که در سطح شهر و در مراجع حقوقی و قضایی بوده توضیحاتی را می دهند تا نوجوانان به صورت ملموس موضوع را درک کنند.
وی افزود: بعد از اینکه بخش اول تمام شد بخش دوم که پاسخگویی به سؤالات است انجام میشود تا قاضی یا کارشناسان به سؤالات حاضران به تفصیل پاسخ دهند.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم رئیس کل دادگستری استان فارس با بیان اینکه از برگزاری جلسه پرسش و پاسخ بهرهبرداریهای مختلفی صورت می گیرد، گفت: اول اینکه سعی میکنیم با جمعآوری سؤالات و جوابها سند یا ره یافتی به جرایم و آسیب هایی داشته باشیم که در مدارس در نواحی مختلف نوجوانان را تهدید می کنند. وی افزود: دوم اینکه سعی می کنیم این ارتباط مقطعی نباشد و به صورت مستمر باشد، از این رو مکان و تلفنی ثابت در محل اداره پیگیری های فرهنگی و اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم پیش بینی شده تا این ارتباط ها به صورت مستمر باشد.
رحمانیان اظهار داشت: همچنین سعی کرده ایم با توجه به تجارب بدست آمده و تجمیع سؤالات و پاسخ ها، بروشورهایی را تهیه کنیم که هم ارتقاء آگاهیهای عمومی نوجوانان را در پی داشته باشد و هم زمینهای باشد برای اینکه جوانان و نوجوانان با استفاده از مطالب این بروشورها بتوانند به سایتهایی که میتوانند آنها را در این مسیر کمک و راهنمایی کنند مرتبط شوند.
وی درخصوص چگونگی ارزیابی نحوه اجرای این طرح گفت: با ارزیابی های انجام شده و پاسخ هایی که از سوی دانش آموزان، اولیاء و مربیان مدرسه صورت گرفته است، بیش از 95 درصد برنامههای اجرا شده توأم با موفقیت بوده و خواستار اجرای بیشتر این برنامهها در سطح مدارس بودند.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم رئیس کل دادگستری استان فارس تصریح کرد: اما به لحاظ محدودیت منابع انسانی و مادی امکان این را نداریم که برنامه ها را در سطح وسیعتری اجرا کنیم. پایلوت شروع این کار در شهر شیراز و نواحی 4گانه آموزش و پرورش سطح شیراز بوده و با توجه به موقعیتی که این طرح داشت خیلی سریع به شهرستان ها نیز سرایت کرد. دادستانهای شهرستانهای استان که مسؤولیت معاونتهای پیشگیری در شهرستانها را نیز عهدهدار هستند اجرای این برنامهها را در سطح شهرستانها خوب ارزیابی کردهاند.
وی با بیان اینکه این برنامه نزدیک به 6 سال در سطح شهر شیراز و استان فارس در حال اجراست گفت: سعی کردیم هر سال در پایان سال تحصیلی یک بازنگری در برنامهها داشته باشیم و نواقص و ایرادات را رفع کنیم. همچنین در نظر داریم مطالب ارائه شده به روز و منطبق با نیازهای نوجوانان و جوانان باشد.
رحمانیان افزود: از ابتدای سال تحصیلی جدید تا کنون حدود 70 جلسه با موضوعاتی از قبیل خانواده، ارتباط فرزندان با والدین، دوستیهای خیابانی، شیوه های دوست یابی، خودکشی، حمل سلاح سرد، مشاجرات لفظی، موضوعات اعتقادی و اخلاقی، فرار از خانواده، اعتیاد به مواد مخدر صنعتی و سنتی، جرایم رایانهای، جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و ضرب و جرح عمدی برگزار شده است.
وی در پاسخ به این سؤال که در خصوص عضویت در شبکههای اجتماعی چه اقداماتی انجام شده است گفت: سعی کردیم جوانان و نوجوانان را از عضویت و ورود به فضاهای مجازی منع نکنیم بلکه آگاهی آنها را در خصوص ورود به این شبکهها افزایش دهیم. بهویژه در بخش جرایم نشأت گرفته در فضای مجازی -خصوصاً عفت عمومی- آگاهی نوجوانان و جوانان را به صورت چشمگیری ارتقاء دادهایم.
رحمانیان اظهار داشت: از جمله کارشناسانی که در این بخش با حضور خود ما را یاری می دهند عزیزان فعال در پلیس فتا هستند. در پیگیری های وضعی نیز همکاری خوبی ازسوی فرماندهی انتظامی استان داشتیم. فرماندهان انتظامی جدای این طرح در سطح مدارس حاضر می شوند و در جهت افزایش اطلاعات اشخاص درباره جرایم مباحثی را مطرح میکنند.
وی افزود: اجرای این برنامه در استان فارس با تعامل و همکاری دستگاههای ذیربط به ویژه دادگستری کل استان و آموزش و پرورش استان صورت گرفته است. بازخوردی که از اجرای این طرح به معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان رسیده نشاندهنده این است که این طرح تجربه موفقی بوده و نقش ویژهای در پیشگیری از جرایم و آسیب ها داشته است. همچنین شرکتکنندگان در این طرح اذعان داشتند که این طرح برای ما موفقیت بیشتری به همراه داشته است.
رحمانیان درخصوص تأثیر این طرح در بین جوانان و نوجوانان گفت: طرح "قاضی مدرسه" تأثیرات ویژهای در جهت اصلاح و توانمندسازی نوجوانان و جوانان داشته است از این رو جا دارد تا این طرح در گستره ملی با رویکردهای جدید اجرایی شود. متأسفانه با توجه به اینکه محدودیت منابع انسانی و مالی داشتیم نتوانستیم رویکردهای جدید را عملی کنیم.
کوتاه سخن اینکه
اینگونه به نظر میرسد که آگاه سازی دانشآموزان از جرم و مجازات و راههای پیشگیری از آن در مدارس، باید توسط قضات دادگاههای اطفال و نوجوانان صورت گیرد، چون تجربه کافی در برخورد با کودکان بزه دیده را دارند و طبیعتاً نتیجه بهتری حاصل میشود. اگر قاضی، تجربه دادگاه های اطفال را داشته باشد، میتواند به راحتی اعمال مجرمانه را به آنها گوشزد کند و تمامی مواردی که کودکان حتی نمیدانند که این موارد جرم است را به آنها بیاموزد.
تقسیمبندی سنی در این طرح باید لحاظ و به دانش آموزان با سنین مختلف توجه شود. همچنین برای هر گروه سنی باید آموزشهای خاص در نظر گرفته و همچنین در کنار آموزش به دانشآموزان، خانواده های آنها نیز باید تحت آموزش قرار گیرند تا نتیجه بهتری حاصل شود. به منظور ایجاد فضای اعتماد بین قضات و دانشآموزان نیاز است تا مشاوران فرهنگی و آموزشی پیش از ورود قضات به مدارس، پیش زمینه اعتماد متقابل را ایجاد کنند تا پس از ورود قضات، کودکان به راحتی سؤالات خود را با آنها مطرح کنند.
ایجاد سنخیت سنی میان قاضی و نوجوان، نفوذ کلام و آشنایی قاضی با مسائل و دغدغههای روز نوجوانان از جمله مسائلی است که باید در خلال اجرای این طرح به آن توجه کرد. طرح مذکور چنانچه با برنامهریزی مفید و کارشناسی دقیق صورت گیرد به نزدیک شدن رابطه قضات و طبقه نوجوان کمک شایانی میکند. به هر حال در هر جامعهای جرم اتفاق میافتد و نمیتوانیم ادعا کنیم که وجود ندارد، پس بهترین اقدام پیشگیری است و چه بهتر که آموزشها با هماهنگی و هدفمندی کامل صورت گیرد تا در آینده شاهد کاهش جرم در جامعه باشیم.منبع:سایت مأوی