بی‌هویتی جرم‌زاست آسیب‌شناسی ازدواج بی حساب و کتاب با اتباع خارجی؛
بی‌هویتی جرم‌زاست آسیب‌شناسی ازدواج بی حساب و کتاب با اتباع خارجی؛
چندی پیش رییس اداره اتباع خارجی استانداری تهران اعلام کرد در ایران 32 هزار کودک بدون هویت و شناسنامه وجود دارند که پدر اغلب آنان افغان و مادرشان ایرانی است. این کودکان نه شناسنامه دارند و نه می‌توانند تابعیت ایرانی داشته باشند. همین موضوع باعث‌شده است کودکان یادشده تا 18 سالگی، از هیچ حقوق قانونی برخوردار نباشند و در واقع از نظر حقوقی بی‌هویت باشند.
در همین زمینه با مصطفی آب‌روشن، عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران، گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
هویت چیست و نداشتن آن چه تأثیری در بروز آسیب‌های اجتماعی دارد؟
هویت عبارت است از مجموعه ویژگی‌هایی که تعلق فرد را به یک مکان محکم می‌کند و نظام ارزش‌های او را مشروعیت می‌بخشد. بنابراین کودکان بدون هویت که به حکم اجبار، این عنوان را یدک می‌کشند، هم آسیب‌زا و هم آسیب‌دیده هستند. این کودکان بی‌هویت و بی‌شناسنامههیچ حقوق شهروندی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ندارند و در واقع بازماندنِ این کودکان از تحصیل، فرآیند توانمندسازی آنان را با اخلال مواجه می‌کند و نابرابری‌هایی را که متوجه آنان است افزایش می‌دهد. این در حالی است که نابرابری فرصت‌های آموزشی به عنوان عامل اصلی در ایجاد انزوای اجتماعی قابل تبیین است، به گونه‌ای که هرچه میزان نابرابری فرصت‌های آموزشی در میان کودکان بیشتر باشد، انزوای اجتماعی نیز تشدید می‌شود و پیامد ناخواسته آن احساس ناکامی و خشونت‌پراکنی و افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی است. در واقع درصد قابل توجهی از کودکان خیابانی جزو همین کودکان بی‌شناسنامه و فاقد هویت مشخص هستند.
ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه چه تبعاتی دارد؟
طبق بررسی‌هایی که در این مورد صورت گرفته است، رها کردن زنان ایرانی با چند فرزند و بدون شناسنامه، پای بند نبودن به اصول خانواده و محروم شدن فرزندان از تحصیل از جمله مهم‌ترین پیامدهای ازدواج‌های غیر قانونی با اتباع خارجی است. بنابراین می‌توان گفت که حضور اتباع بیگانه غیرمجاز بخصوص افغان‌ها در کشور، یکی از چالش‌ها و معضلات جدی در ایران است و متأسفانه بار منفی مشکلاتی که برای کشور رقم زده‌اند، بیش از جنبه‌های مثبت حضور آنان است.
کودکان بدون هویت افغان باعث تشدید چه آسیب‌های اجتماعی در کشور می‌شوند؟
به دلیل اینکه خودآگاهی فرد نسبت به هویت و حقیقت وجودی خود نیز شناخت و پیروی فرد از انتظارات و قواعد پذیرفته‌شده اجتماعی، سلامت زندگی فردی و اجتماعی افراد جامعه را تضمین می‌کند و از میزان ارتکاب جرایم و انحراف‌های اجتماعی و بروز آسیب‌های اجتماعی می‌کاهد، نخستین مشکلی که جامعه در برابر کودکان بدون هویت و شناسنامه با آن روبه‌رواست، نبودامکان ورود کودکان بدون شناسنامه به مدرسه است. متأسفانه این اعضای جدید جامعه، به شکل ساختاری و ناخواسته مورد بی‌مهری اجتماعی قرار می‌گیرند و این بسترهای محیطی نامساعد و طرد‌کننده، همانند موج موافق، این قربانیان بدون فردا را به سوی کج‌روی و ناهنجاری‌های اجتماعی سوق می‌دهد. این کودکان از فرصت‌های برابر آموزشی و تربیتی در مقایسه با همسالان خود بی‌بهره می‌مانند و به دنبال آن بستر مناسبی برای روی آوردن آنان بهاعتیاد، تکدی‌گری، جیب‌بری و... فراهم می شود.
چرا میزان کج‌روی در این کودکان بیشتر از دیگران است؟
فرزندان بی‌هویت و بدون شناسنامه در رقابت با همسالان طبقات بالاتر خود، در می‌مانند، ناکام و تحقیر می‌شوند و می‌بازند در نتیجه این فرزندان شکست‌خورده و محروم از مدارس، ارزش‌های هنجاری حاکم بر جامعه را نادیده می‌گیرند و برای جبران ناکامی خود و در رقابت برای دستیابی به پایگاه‌های ستایش برانگیز و جامعه پسند، خرده فرهنگ بزه‌کاری را تأسیس می‌کنند. نکته در خور توجه این است که کودکان بدون هویت بالقوه مجرم یا کج‌رو نیستند، بلکه هر چقدر میزان معاشرت و نزدیکی آنان که کودکان عادی طردشان کرده‌اند، با بزه‌کاران زیادتر باشد احتمال بروز کج‌روی در این افراد نیز بیشتر می‌شود. به عبارتی کج رفتاری یادگرفتنی‌است و در تعامل با مجرمان آموخته می‌شود. در واقع این کودکان آسیب‌دیده در چرخه‌ای معیوب قرار می‌گیرند که به استمرار آسیب‌زایی جامعه می‌انجامد و به باز تولید این نابسامانی کمک می‌کند.
راهکار چیست؟
زمان آن فرا رسیده تا سازمان‌های متولی به طور جدی‌تری در موضوع ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه و بویژه افغان‌ها وارد عمل شوند. از سوی دیگر برای پیشگیری از هر گونه آسیب‌های احتمالی در جامعه پیشنهاد می‌شود که نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرح اصلاح قانون «تعیین تکلیف تابعیت حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» را تصویب کنند؛ زیرا این طرح به فرزندان این ازدواج‌ها این اختیار را می‌دهد که ایرانی باشند و از حقوقی که سایر ایرانیان بهره‌مندهستند، برخوردار شوند.منبع:روزنامه حمایت
هویت عبارت است از مجموعه ویژگی‌هایی که تعلق فرد را به یک مکان محکم می‌کند و نظام ارزش‌های او را مشروعیت می‌بخشد. بنابراین کودکان بدون هویت که به حکم اجبار، این عنوان را یدک می‌کشند، هم آسیب‌زا و هم آسیب‌دیده هستند. این کودکان بی‌هویت و بی‌شناسنامههیچ حقوق شهروندی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ندارند و در واقع بازماندنِ این کودکان از تحصیل، فرآیند توانمندسازی آنان را با اخلال مواجه می‌کند و نابرابری‌هایی را که متوجه آنان است افزایش می‌دهد. این در حالی است که نابرابری فرصت‌های آموزشی به عنوان عامل اصلی در ایجاد انزوای اجتماعی قابل تبیین است، به گونه‌ای که هرچه میزان نابرابری فرصت‌های آموزشی در میان کودکان بیشتر باشد، انزوای اجتماعی نیز تشدید می‌شود و پیامد ناخواسته آن احساس ناکامی و خشونت‌پراکنی و افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی است. در واقع درصد قابل توجهی از کودکان خیابانی جزو همین کودکان بی‌شناسنامه و فاقد هویت مشخص هستند.
ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه چه تبعاتی دارد؟
طبق بررسی‌هایی که در این مورد صورت گرفته است، رها کردن زنان ایرانی با چند فرزند و بدون شناسنامه، پای بند نبودن به اصول خانواده و محروم شدن فرزندان از تحصیل از جمله مهم‌ترین پیامدهای ازدواج‌های غیر قانونی با اتباع خارجی است. بنابراین می‌توان گفت که حضور اتباع بیگانه غیرمجاز بخصوص افغان‌ها در کشور، یکی از چالش‌ها و معضلات جدی در ایران است و متأسفانه بار منفی مشکلاتی که برای کشور رقم زده‌اند، بیش از جنبه‌های مثبت حضور آنان است.
کودکان بدون هویت افغان باعث تشدید چه آسیب‌های اجتماعی در کشور می‌شوند؟
به دلیل اینکه خودآگاهی فرد نسبت به هویت و حقیقت وجودی خود نیز شناخت و پیروی فرد از انتظارات و قواعد پذیرفته‌شده اجتماعی، سلامت زندگی فردی و اجتماعی افراد جامعه را تضمین می‌کند و از میزان ارتکاب جرایم و انحراف‌های اجتماعی و بروز آسیب‌های اجتماعی می‌کاهد، نخستین مشکلی که جامعه در برابر کودکان بدون هویت و شناسنامه با آن روبه‌رواست، نبودامکان ورود کودکان بدون شناسنامه به مدرسه است. متأسفانه این اعضای جدید جامعه، به شکل ساختاری و ناخواسته مورد بی‌مهری اجتماعی قرار می‌گیرند و این بسترهای محیطی نامساعد و طرد‌کننده، همانند موج موافق، این قربانیان بدون فردا را به سوی کج‌روی و ناهنجاری‌های اجتماعی سوق می‌دهد. این کودکان از فرصت‌های برابر آموزشی و تربیتی در مقایسه با همسالان خود بی‌بهره می‌مانند و به دنبال آن بستر مناسبی برای روی آوردن آنان بهاعتیاد، تکدی‌گری، جیب‌بری و... فراهم می شود.
چرا میزان کج‌روی در این کودکان بیشتر از دیگران است؟
فرزندان بی‌هویت و بدون شناسنامه در رقابت با همسالان طبقات بالاتر خود، در می‌مانند، ناکام و تحقیر می‌شوند و می‌بازند در نتیجه این فرزندان شکست‌خورده و محروم از مدارس، ارزش‌های هنجاری حاکم بر جامعه را نادیده می‌گیرند و برای جبران ناکامی خود و در رقابت برای دستیابی به پایگاه‌های ستایش برانگیز و جامعه پسند، خرده فرهنگ بزه‌کاری را تأسیس می‌کنند. نکته در خور توجه این است که کودکان بدون هویت بالقوه مجرم یا کج‌رو نیستند، بلکه هر چقدر میزان معاشرت و نزدیکی آنان که کودکان عادی طردشان کرده‌اند، با بزه‌کاران زیادتر باشد احتمال بروز کج‌روی در این افراد نیز بیشتر می‌شود. به عبارتی کج رفتاری یادگرفتنی‌است و در تعامل با مجرمان آموخته می‌شود. در واقع این کودکان آسیب‌دیده در چرخه‌ای معیوب قرار می‌گیرند که به استمرار آسیب‌زایی جامعه می‌انجامد و به باز تولید این نابسامانی کمک می‌کند.
راهکار چیست؟
زمان آن فرا رسیده تا سازمان‌های متولی به طور جدی‌تری در موضوع ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه و بویژه افغان‌ها وارد عمل شوند. از سوی دیگر برای پیشگیری از هر گونه آسیب‌های احتمالی در جامعه پیشنهاد می‌شود که نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرح اصلاح قانون «تعیین تکلیف تابعیت حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» را تصویب کنند؛ زیرا این طرح به فرزندان این ازدواج‌ها این اختیار را می‌دهد که ایرانی باشند و از حقوقی که سایر ایرانیان بهره‌مندهستند، برخوردار شوند.منبع:روزنامه حمایت
دیدگاه خودتان را ارسال کنید